Δάσος και ρύπανση της ατμόσφαιρας

Με την αλόγιστη βιομηχανική ανάπτυξη και κυρίως με τη χρήση υγρών και στερεών καυσίμων σαν πηγή ενέργειας αλλά και με άλλες βιομηχανικές διεργασίες εκλύονται κάθε χρόνο δισεκατομμύρια τόνοι επιβλαβών ουσιών που διοχετεύονται στον αέρα, το νερό και το έδαφος με αποτέλεσμα τη ρύπανση τους, τη μείωση της γεωργικής και δασικής παραγωγής, την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και θέτουν ακόμα το ερώτημα της επιβίωσης του ανθρώπινου γένους. Κάθε χρόνο η ατμόσφαιρα δέχεται περίπου 2.10 τόνους αερολυμάτων υπό μορφή στερεών τεμαχιδίων και αερίων.

Το δάσος πρέπει να το δούμε με μια διπλή υπόσταση σε ότι αφορά τη συμπεριφορά του απέναντι στα αερολύματα.

• το δάσος σαν βιολογικό φράγμα απέναντι στους ρυπαντές και σαν παράγοντα απορρύπανσης.
• Το δάσος κάτω από την επίδραση των αερολυμάτων.

Το δάσος σαν παράγοντας απορρύπανσης επιδρά κατά δύο τρόπους:

• Με φυσικό - μηχανικά μέσα. Συγκρατώντας τα στερεά σωματίδια (σκόνη) στην επιφάνεια των φύλλων, των κλαδιών και τον φλοιό των δέντρων, θάμνων και χόρτων του δάσους. Υπολογίζεται ότι ένα εκτάριο δάσους πεύκης μπορεί να συγκρατήσει μέχρι 32 τόνους και της οξιάς 64 τόνους!!! Έτσι δρα σαν ένα τεράστιο φίλτρο απαλλάσσοντας την ατμόσφαιρα από αιωρούμενα στερεά σωματίδια. Επίσης μειώνοντας την ταχύτητα του ανέμου αναγκάζει τα στερεά σωματίδια σε καθίζηση. Επειδή η επιφάνεια της κομοστέγης του δάσους κατά τη διάρκεια της νύχτας ψύχεται περισσότερο από ότι η επιφάνεια του εδάφους, δημιουργούνται καθοδικά ρεύματα αέρα με συνέπεια να έρχονται μάζες αέρος, από υψηλότερα στρώματα απαλλαγμένες από αερολύματα, οι οποίες αναμιγνύονται με τις κατώτερες μάζες του μολυσμένου αέρα με αποτέλεσμα τη μείωση της πυκνότητας συγκέντρωσης των ουσιών αυτών. Επίσης σε κοιλάδες εμποδίζει την αναστροφή των θερμοκρασιών και αποτρέπει τον εγκλωβισμό αερίων μαζών και τη δημιουργία «νέφους».
• Το δάσος επίσης επιδρά βιοχημικώς απορρυπαίνοντας την ατμόσφαιρα μέσω του μεταβολισμού των δέντρων και άλλων χλωροφυλλούχων φυτών. Επίσης ένα μέρος του S02 καθώς και άλλων οξειδίων προσροφώνται και συγκρατούνται από τα φύλλα και τις βελόνες των δέντρων επενεργώντας έτσι απορρυπαντικά.

Το δάσος όμως υπόκειται σε σοβαρές ζημιές από τις συγκεντρώσεις οξειδίων του θείου, αζώτου, φθορίου και λοιπά, οι οποίες είναι ακόμα ακίνδυνες για τον άνθρωπο. Τα πιο ευαίσθητα φυτά είναι οι λειχήνες. Από τα δασικά είδη τη μεγαλύτερη ευπάθεια έχουν τα κωνοφόρα με τις πολυετείς βελόνες και ιδιαίτερα η ελάτη, ερυθρελάτη και ψευδοτσούγκα και τη μικρότερη τα φυλλοβόλα είδη. Τα τελευταία χρόνια η μάστιγα της όξινης βροχής απειλεί με αφανισμό πολλά δάση των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών όπως της Β. Αμερικής, του Καναδά, της Κεντρικής και Β. Ευρώπης. Στην Τσεχοσλοβακία έχουν καταστραφεί ήδη 100.000 ha δάση ερυθρελάτης στην περιοχή της Βοημίας και αν δεν παρθούν μέτρα, θα έχουν καταστραφεί στη χώρα αυτή πάνω από 800.0000 ha δηλαδή το 1/5 του συνόλου των δασών της.